Τετάρτη 11 Μαρτίου 2015

Η «Αρπαγή Κόρης» σε σαρκοφάγο στους αρχαίους Γόμφους


(Πηγή φωτογραφιών: Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, επίτιμος διευθυντής Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού)
Στοιχεία για την «Αρπαγή Κόρης» που διακρίνεται σε σαρκοφάγο από τους Γόμφους παρουσίασε ο αρχαιολόγος, επίτιμος διευθυντής Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού Λεωνίδας Π. Χατζηαγγελάκης, στο πρόσφατο 5ο Αρχαιολογικό έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, που πραγματοποιήθηκε στον Βόλο.
Στους αρχαίους Γόμφους, βορειοανατολικά του Μουζακίου στη θέση «Επισκοπή», από το 1980 και μετέπειτα διεξάγονται κατά διαστήματα επιφανειακές και ανασκαφικές έρευνες εξαιτίας γεωργικών δραστηριοτήτων.
Όπως εξηγεί ο κ. Χατζηαγγελάκης, στα μέσα της δεκαετία του 1990, σε αγρό αποκαλύφθηκαν τμήματα δύο μεγάλων οικοδομικών συνόλων που ανήκουν σε:
α) τμήμα της αγοράς της αρχαίας πόλης και
β) σε μεγάλο οικοδόμημα με βαθμιδωτή κρηπίδα, αποτελούμενο από δύο χώρους και κατασκευασμένο με ασβεστολιθικές επεξεργασμένες πλίνθους στη βόρεια, ενώ στη νότια πλευρά με πωρόλιθους, καθώς επίσης και ικανοποιητικός αριθμός ευρημάτων της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής.
Στο νότιο δωμάτιο αποκαλύφθηκαν κιβωτιόσχημοι τάφοι που χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς χρόνους. Στον ίδιο χώρο βρέθηκε μαρμάρινη σαρκοφάγος «νεοαττικού» τύπου. Δεν έφερε κάλυμμα και δεν βρέθηκε κανένα κτέρισμα. Η σαρκοφάγος, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας, στην εμπρόσθια πλευρά φέρει παράσταση με θέμα την «Αρπαγή Κόρης» και στην άλλη πλευρά υπάρχει αετός, από τα φτερά του οποίου αρχίζουν φυτικοί πλοχμοί που στις γωνιές απολήγουν σε κεφαλές βοών και ανάμεσα δυο λεοντοκεφαλές.
Στην κύρια όψη, από δεξιά προς τα αριστερά μέσα σε πλαίσιο -εξήγησε στη συνέχεια ο κ. Χατζηαγγελάκης- εικονίζονται πρώτα μία ανδρική μορφή, που σύμφωνα με τον μύθο είναι ο θεός Ερμής. Αριστερά του βρίσκονται οι ίπποι του τέθριππου άρματος και στο άρμα μία άλλη ανδρική μορφή, ο θεός Πλούτωνας, που έχει αρπάξει νεαρή κοπέλα -την Περσεφόνη- της θεάς Δήμητρας την κόρη.
Η Κόρη με σηκωμένο το αριστερό της χέρι, φαίνεται αιφνιδιασμένα να αντιστέκεται. Πίσω της εικονίζονται δύο γυναικείες μορφές, μάλλον οι Ωκεανίδες Νύμφες, με σηκωμένα τα χέρια. Στις γωνίες το πλαίσιο κλείνουν δύο κεφαλές βοών. Αυτή η πλευρά της σαρκοφάγου παρουσιάζει τη μεγαλύτερη φθορά. Έχει σπασίματα, μια μεγάλη ρωγμή και τα πρόσωπα των μορφών είναι πολύ αλλοιωμένα, φθαρμένα.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηαγγελάκη, στη σαρκοφάγο (με μήκος 1,55, πλάτος 0,73/0,64 και ύψος 0,74/0,64) φαίνεται πως είχε ταφεί έφηβη ή νεαρή κοπέλα. Είναι η πρώτη σαρκοφάγος αυτού του τύπου που αποκαλύπτεται στη δυτική Θεσσαλία, αν και στα νεκροταφεία της αρχαίας πόλης έχουν αποκαλυφθεί αρκετές πήλινες σαρκοφάγοι.
Είναι γνωστό πως στην αρχαιότητα υπήρχαν τρία μεγάλα κέντρα παραγωγής σαρκοφάγων: στη Ρώμη, στο Δοκίμειον της Φρυγίας και στην Αθήνα. Τα εργαστήρια αυτά κατασκεύαζαν μεγάλο αριθμό σαρκοφάγων, που δεν προορίζονταν μόνο για τοπική χρήση, αλλά πάρα πολλά εξάγονταν σε άλλες περιοχές. Ήταν κυρίως πολυτελή μαρμάρινα προϊόντα, τόσο με απλή όσο και με πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση.
Όμως, εκτός από τα μεγάλα αυτά κέντρα, υπήρχαν τοπικά εργαστήρια που εξυπηρετούσαν κυρίως εγχώριες ανάγκες. Οι πολυτελείς σαρκοφάγοι των αττικών εργαστηρίων, με τις ανάγλυφες, συχνά μυθολογικές, παραστάσεις πωλούνταν σε όλη τη Μεσόγειο κατά τον 2ο και 3ο αιώνα. Τα προϊόντα αυτά απευθύνονταν σε εύρωστους οικονομικά πελάτες που προερχόταν, ως επί το πλείστον, από την τοπική ελίτ ή από τον κύκλο των ανώτερων αξιωματούχων της ρωμαϊκής διοίκησης.
Η σαρκοφάγος από τους Γόμφους, σημειώνει ο κ. Χατζηαγγελάκης, έχει μεγάλη συνάφεια με αττικό εργαστήριο, καθώς οι αττικές σαρκοφάγοι, που η παραγωγή τους άρχισε γύρω στο 130 μ.Χ. και η παραγωγή τους φαίνεται να σταματά λίγο μετά το 250 μ.Χ., είχαν μεγάλη ζήτηση, όχι μόνον στον ελλαδικό χώρο.
Ο μύθος της Περσεφόνης, προσθέτει ο αρχαιολόγος, αποτελεί ένα άλλο δείγμα εικονογράφησης στις σαρκοφάγους. Το θέμα απαντά στη Ρώμη περίπου από το 140 μ.Χ. Εκτός από τους Γόμφους αναφέρεται ένα αντίγραφο αττικής σαρκοφάγου με το ίδιο θέμα από την Κεφαλλονιά.
Οι σαρκοφάγοι που διακοσμούνται με γιρλάντες αποτελούν μια συνηθισμένη διακόσμηση τέτοιων ταφικών μνημείων, όπως και στην περίπτωση των Γόμφων στη πίσω όψη της. Ανάλογο, το πλέον κοντινό δείγμα, όχι μόνον ως προς την απόσταση, αλλά ως προς το θέμα αποτελεί η μαρμάρινη σαρκοφάγος από τη Νικόπολη με ανάγλυφη διακόσμηση αετών, παγκάρπιων, λεοντοκεφαλών και βουκράνιων, όπως και στους Γόμφους. Το εν λόγω αντικείμενο της Νικόπολης φέρει αετωματικό κάλυμμα με φολιδωτή διακόσμηση, βρέθηκε στο νότιο νεκροταφείο της Νικόπολης, χρονολογείται στον 2ο-3ο αι. μ.Χ. και είναι έργο τοπικού εργαστηρίου.
Παρατηρείται το γεγονός πως κάποιοι ιδιοκτήτες, από τα τέλη του 2ου και κατά τον 3ο αιώνα, επιχειρούν να προστατεύσουν το μνημείο που τους ανήκει από πράξεις τυμβωρυχίας. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις οι σαρκοφάγοι ήταν τοποθετημένες μέσα σε ταφικά μνημεία (ηρώα).
Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά ανασκαφικά δεδομένα στον αγρό στους Γόμφους, με την αποκάλυψη τάφων στο ίδιο δωμάτιο όπου η σαρκοφάγος με την «Αρπαγή Κόρης», με την ανεύρεση ανθεμωτών επιστέψεων επιτύμβιων στηλών έξω και πάνω στην κρηπίδα του βόρειου τοίχου του κτηρίου υποστηρίζεται θετικά η άποψη πως η σαρκοφάγος των Γόμφων αποτελούσε ατομικό τάφο, τοποθετημένη μέσα σε ταφικό μνημείο.
Παλαιότερα ευρήματα αναθηματικών, επιτύμβιων στηλών και άλλων αντικειμένων της γλυπτικής τέχνης, ήδη από τον 4ο αι. π.Χ., αποδεικνύουν την ύπαρξη εργαστηρίου παραγωγής γλυπτών στους αρχαίους Γόμφους. Η επιτύμβια στήλη με τον Εχένικο, που βρέθηκε στους Καλόγηρους Τρικάλων και χρονολογείται τον 4ο αι. π.Χ., αποτελεί ένα δείγμα που πολλά μπορεί να προσφέρει στη συζήτηση σχετικά με την ύπαρξη εργαστηρίου στην περιοχή της Θεσσαλίας και μάλιστα της δυτικής, όπως την είχε διατυπώσει ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος: «Η στήλη του Εχένικου είναι προϊόν θεσσαλικού εργαστηρίου... Παρέχει τη βάσιμη ελπίδα ότι πολλά έργα αυτού του εργαστηρίου θα βρεθούν στη Θεσσαλία».
Ένα άλλο δείγμα, της ίδιας εποχής 4ος-αρχές 3ου αι. π.Χ., σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, είναι το ανάγλυφο που εντόπισε ο Γερμανός Ότο Κερν το 1899 σε υπόγειο οικείας στο Μουζάκι και προέρχεται από τη θέση Επισκοπή του Μουζακίου, όπου η αρχαία πόλη των Γόμφων. Το ανάγλυφο, με σχήμα ναΐσκου με παραστάδες φέρει τη «σκηνή των Νίπτρων», παράσταση γνωστή από την Οδύσσεια του Ομήρου, τη νίψη δηλαδή των ποδιών του Οδυσσέα και την αναγνώρισή του από τη γριά τροφό του, την Ευρύκλεια.
Το αναθηματικό αυτό ανάγλυφο των Γόμφων είναι το μοναδικό μέχρι σήμερα γνωστό που φέρει μία τέτοια παράσταση και πρέπει να είναι έργο ενός τοπικού εργαστηρίου, όπως υποστήριξε η εισηγήτρια Ειρήνη Χιώτη στο συνέδριο των Τρικαλινών Σπουδών τον περασμένο Νοέμβριο στα Τρίκαλα.
Η επιδιόρθωση της κάτω αριστερής γωνίας της σαρκοφάγου από τους Γόμφους, με την τοποθέτηση τμήματος που είχε καταστραφεί ή αποκολληθεί, φανερώνει την ύπαρξη τεχνιτών που ασχολούνταν με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Η σύνδεση του τμήματος με τον κύριο κορμό της σαρκοφάγου έγινε με προσοχή, με τέχνη, με τη συγκόλλησή του με μολύβδινο σύνδεσμο και σιδερένια καρφιά.
Η ανεύρεση εξάλλου στον ίδιο αγρό της ημίεργης προτομής, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας, σπονδύλων κιόνων και η ανεύρεση των ανθεμωτών επιστέψεων επιτύμβιων στηλών έξω και πάνω στην κρηπίδα του βόρειου τοίχου του κτηρίου, καταλήγει ο κ. Χατζηαγγελάκης, ενισχύουν την άποψη πως στους αρχαίους Γόμφους συνεχίζεται η παράδοση που έρχεται ήδη από τον 4ο αι. π.Χ. και συνεχίστηκε στον 2ο αι. π.Χ. με τους Γομφείς καλλιτέχνες Κλεογεννάδη και Ευτυχίδη, ότι δηλαδή στην πόλη αυτή της Εστιαιώτιδας αναπτύχθηκε η λιθοξοϊκή τέχνη και διατηρήθηκε ώς και τον 2ο και 3ο αι. μ.Χ., όπου χρονολογούνται η σαρκοφάγος και η ημίεργη προτομή. Οι γλύπτες της, έστω και με επαρχιακή τεχνοτροπία, παρήγαν προϊόντα της τέχνης τους.

Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015

Αρχαιολογικός θησαυρός στην αφάνεια


Παρουσιάστηκε στο Διεθνές Συνέδριο του Βόλου ~ Αναγκαία η ανάδειξη σημαντικού μυκηναϊκού κτιρίου που βρίσκεται κάτω από το Βυζαντινό τείχος των Παλαιών
Αναξιοποίητο παραμένει ένα πολύ σημαντικό μνημείο μυκηναϊκής εποχής, το οποίο βρίσκεται κάτω από το Κάστρο των Παλαιών και θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες. Το συγκεκριμένο εύρημα, που χαρακτηρίζεται ως «ανάκτορο» από τον αείμνηστο Θεοχάρη, παρουσιάστηκε στο διεθνές αρχαιολογικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο, με την επισήμανση ότι, δυστυχώς, παραμένει σε εκκρεμότητα η υλοποίηση της εγκεκριμένης, από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, μελέτης για την ανάδειξή του. Το σημαντικό αυτό εύρημα βρίσκεται σε απόλυτη συνάφεια με το τείχος των Παλαιών και κατά συνέπεια είναι αναγκαία η ανάδειξή του, η οποία δεν υπερβαίνει, από άποψη κόστους, το ποσό των 200.000 ευρώ.

Ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το εντυπωσιακό διώροφο συγκρότημα κτιρίων Μυκηναϊκής εποχής που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το Βυζαντινό τείχος των Παλαιών, απέναντι από τον πολυχώρο Τσαλαπάτα και το γήπεδο του Μαγνησιακού και σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, παραπέμπει σε διοικητικό κέντρο, που εκτιμάται ότι κατασκευάστηκε το 1.400 π.Χ.
Το μυκηναϊκό κτιριακό συγκρότημα αποτελεί τμήμα του ακμαίου μυκηναϊκού διοικητικού κέντρου στην θέση «Κάστρο-Παλαιά», του μόνου μέχρι στιγμής στη Θεσσαλία και ενός από τα ελάχιστα στον ελλαδικό χώρο. Ο λόφος των Παλαιών είναι, σημειωτέον, η μόνη αρχαιολογική θέση στον κόλπο του Βόλου που ήταν αδιάλειπτα κατοικημένη από τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ.
Το μνημείο αποτελείται τουλάχιστον από επτά δωμάτια, τα οποία σκιαγραφούν την επιβλητική φυσιογνωμία του συγκεκριμένου κτιρίου, που εκτείνεται σε αρκετά μεγάλη απόσταση και προς την κατεύθυνση του γηπέδου του Μαγνησιακού. Προς τη βόρεια πλευρά έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη τριών οικοδομικών φάσεων της Υστερης Εποχής του Χαλκού, ενώ τα δάπεδα των περισσοτέρων δωματίων αποτελούνται από πήλινο υπόστρωμα που περιέχει αναμεμειγμένα διάφορα αδρανή υλικά και ασβεστοκονίαμα, ενώ υπάρχουν και δάπεδα από πηλό, από βότσαλα και σχιστολιθικές πλάκες.
Σε ορισμένους χώρους του διώροφου κτιριακού συγκροτήματος σώζονται «ξυλόπηκτοι» τοίχοι, στοιχείο πολύ σημαντικό για την ανασύνθεση της τεχνογνωσίας των Μυκηναίων της Ιωλκίτιδος ακτής, σχετικά με τα δομικά υλικά κατασκευής και τις οικοδομικές τεχνικές και μεθόδους.
Τη σημασία των τοιχοδομιών αυτών, που έφεραν τοιχογραφίες με μπλε και κόκκινο χρώμα, είχε υπογραμμίσει ο αείμνηστος Δημήτρης Θεοχάρης και ήταν ένας από τους λόγους που χαρακτήρισε το σημαντικό αυτό διώροφο κτίριο ως «Ανάκτορον». Αξίζει να σημειωθεί ότι το διώροφο κτίριο είχε αντισεισμική θωράκιση, η οποία επέτρεπε ουσιαστικά την ανέγερση και δεύτερου ορόφου.

Μελέτη ανάδειξης
Η αρχαιολογική μελέτη για την ανάδειξή του, η οποία εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, εκπονήθηκε από τους αρχαιολόγους Ε. Σκαφιδά, Α. Καρναβά, Δ. Αγνουσιώτη και Ι. Γεωργίου, η Μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης από τους συντηρητές της ΙΓ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων Βόλου Χ. Τόπα, Μ. Διονυσίου, Ε. Τζουμουσλή και Μ. Μαργαριτώφ και η Μελέτη ανάδειξης από την αρχιτέκτονα της ΙΓ’ Ε.Π.Κ.Α. Ρ. Γεωργίου και από τον Πολιτικό Μηχανικό Μ. Χατζηγιάννη, ειδικού σε στερεώσεις αρχαίων μνημείων.
Η μελέτη συντάχθηκε για να συμπληρώσει το έργο της ανάδειξης του Βυζαντινού τείχους, καθώς η οχύρωση που χρονολογείται από την παλαιοχριστιανική μέχρι και την μετά-βυζαντινή περίοδο βρίσκεται σε άμεση συνάφεια (υπέρκειται) του μυκηναϊκού κτιριακού συγκροτήματος, το οποίο ο ανασκαφέας είχε ερμηνεύσει ως «ανάκτορο». Η βυζαντινή οχύρωση και το μυκηναϊκό κτιριακό συγκρότημα αποτελούν πλέον ένα ενιαίο μνημείο και η ανάδειξη των δύο συνδέεται άρρηκτα.
Η σημασία του προτεινόμενου έργου είναι πολύ μεγάλη για την πόλη του Βόλου γιατί, αφενός θα συμπληρώσει την εικόνα της διαχρονικής κατοίκησης του λόφου και θα αναδείξει το ιστορικό βάθος της κατοίκησης στην περιοχή, αφετέρου θα αποτελέσει τον πρώτο και μοναδικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο εντός της πόλης του Βόλου.

Διεπιστημονική μελέτη
Ο οικισμός στα Παλαιά ταυτίζεται από τους περισσότερους μελετητές με την αρχαία Ιωλκό, σημαντικό κέντρο της εποχής του Χαλκού (από το 2.500 π.Χ.) και πόλη της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου στο μυχό του Παγασητικού. Στα νομίσματα που έκοψε η πόλις της Ιωλκού κατά τον 4ο αι. π.Χ εικονίζεται πλοίο, σημαντικό σύμβολο της χιλιετούς ναυτικής της δύναμης.
Στο διεθνές συνέδριο παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της τελευταίας τριετίας (2012-2014) του προγράμματος της γεωλογικής έρευνας τόσο στο λόφο των Παλαιών, όσο και στο διώροφο κτιριακό συγκρότημα που ο ανασκαφέας είχε ερμηνεύσει ως μυκηναϊκό «ανάκτορον». Παράλληλα έγινε εκτενής αναφορά στα δύο θραύσματα πινακίδων Γραμμικής Β’ γραφής που εντοπίσθηκαν, των πρώτων σχετικών τεκμηρίων διοικητικών πρακτικών από περιοχή βόρεια του ανακτορικού κέντρου της Θήβας, το οποίο θεωρούνταν μέχρι τώρα το βορειότερο μυκηναϊκό διοικητικό κέντρο.
Οι πινακίδες αποτελούν ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα, τόσο γιατί αλλάζει η θέση και ο ρόλος όλης της Θεσσαλίας, που δεν μπορεί να εντάσσεται πλέον στην «περιφέρεια» του μυκηναϊκού κόσμου, όσο και γιατί πιστοποιείται η ύπαρξη αρχείου ή αρχείων, καθώς και η ύπαρξη μίας ενεργής και εγγράμματης διοικητικής αρχής. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο οικισμός στη θέση «Κάστρο-Παλαιά» χαρακτηρίζεται ως μυκηναϊκό διοικητικό κέντρο, αν όχι ανακτορικό.
Με βάση τα παραπάνω κρίνεται αναγκαία η ανάδειξη του παραπάνω αρχαιολογικού ευρήματος, ενώ όπως επεσήμανε η Ευαγγελία Σκαφιδά, Επίτιμη Προϊσταμένη Αρχαιολογικών Χώρων και Αρχαιογνωστικής έρευνας στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας «η μελέτη έχει εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού και μπορεί να ενταχθεί στα υπόλοιπα έργα ΕΣΠΑ, αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση τόσο από την πολιτεία, όσο και από το Δήμο Βόλου, για να αναδειχθεί το μόνο Μνημείο μαζί με το Βυζαντινό τείχος, στην καρδιά της πόλης του Βόλου».

Εντυπωσιακές λεπτομέρειες του κτιριακού συγκροτήματος
Εντυπωσιακές λεπτομέρειες του κτιριακού συγκροτήματος


Παιδικές ταφές της πρώιμης εποχής σιδήρου κάτω από δάπεδο σπιτιού
Παιδικές ταφές της πρώιμης εποχής σιδήρου κάτω από δάπεδο σπιτιού


Κάστρο Παλαιών. Δωμάτια από το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα
Κάστρο Παλαιών. Δωμάτια από το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα

Νέα δεδομένα για το ανάκτορο της θρυλικής Ιωλκού στο Διμήνι

Κάτοψη των πολύ εντυπωσιακών μεγάρων στο μυκηναϊκό Διμήνι
Καινούργια δεδομένα που τεκμηριώνουν τη σημασία των μυκηναϊκών μεγάρων,  ηλικίας 3.500 χρόνων, που ανακαλύφθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο του Διμηνίου, όπου ανιχνεύεται η θρυλική Ιωλκός, ανακοινώθηκαν στη διάρκεια των χθεσινών εργασιών του διεθνούς συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο.
Οι εργασίες προστασίας και ανάδειξης του μυκηναϊκού οικισμού που πραγματοποιήθηκαν από τα τέλη του 2011 έως τα τέλη του 2013, έφεραν στο φως πολύ σημαντικά στοιχεία, τα οποία τεκμηριώνουν την άποψη, ή καλύτερα τη βεβαιότητα, ότι τα δύο εντυπωσιακά μέγαρα που έχουν βρεθεί, συνθέτουν ένα επιβλητικό διοικητικό κέντρο.
Η χρονολόγηση του ευρήματος τοποθετείται στον 14ο-13ο αιώνα πΧ, ενώ όπως αναφέρει η Ελσα Νικολάου, αναπληρώτρια προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας: «ενισχύεται η άποψη ότι πρόκειται για μέγαρα, η οποία τεκμηριώνεται από την κατασκευή τους και τους χώρους που διαθέτουν. Οι πάρα πολλές αποθήκες που έχουν ανακαλυφθεί, μας δείχνουν ότι πραγματικά υπάρχει ένα κέντρο στο συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο».
Ο χανανίτικος αμφορέας που ήρθε στο φως, αποτελεί σημαντική αρχαιολογική μαρτυρία για τις ισχυρές εμπορικές σχέσεις που είχαν αναπτυχθεί με την ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα αποκαλύφθηκαν όλοι οι αποθηκευτικοί χώροι, όπου βρέθηκαν μήτρες για την κατασκευή μεταλλικών αντικειμένων, μολύβδινα αγγεία, μεγάλα κύπελλα, αλλά και στοιχεία που τεκμηριώνουν την παρασκευή αρωματικών ελαίων, σε χώρους έξω από τις αποθήκες.
Επιπροσθέτως, διαπιστώθηκε ότι τρεις αποθηκευτικοί χώροι χρησιμοποιούνταν για την εναπόθεση σιτηρών, καρπών, μικρότερων αγγείων και αμφορέων, που ενδεχομένως περιείχαν λάδι ή κρασί.
«Γενικά, είδαμε ένα πολύ περιποιημένο κτίριο με πολύχρωμα κονιάματα στους τοίχους και λευκά ασβεστοκονιάματα στα δάπεδα, που συνθέτουν ένα εντυπωσιακό μέγαρο, δημόσιου χαρακτήρα», επισημαίνει η κ. Νικολάου.
Οι παραπάνω εργασίες κατέχουν εξέχουσα θέση στον απολογισμό δράσης του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών, το οποίο καταργήθηκε πρόσφατα, με την απαλοιφή του από το προεδρικό διάταγμα του 2014. Το ίδιο Ινστιτούτο υλοποίησε με αυτεπιστασία το υποέργο «Αρχαιολογικές εργασίες για την προστασία και ανάδειξη του μυκηναϊκού οικισμού Διμηνίου - Ιωλκός».
Το συγκεκριμένο υποέργο, εκτός από τις διερευνητικές τομές στα σημεία θεμελίωσης των νέων, μόνιμων στεγάστρων, περιελάμβανε μελέτη και τεκμηρίωση του αρχαιολογικού υλικού, δημιουργία έντυπου υλικού για τους επισκέπτες, καθώς επίσης τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας του μυκηναϊκού οικισμού σε έναν τόμο με τίτλο: «Ευκτιμένη Ιωλκός», που οδεύει προς εκτύπωση.
Πολύ σημαντικό είναι, εξάλλου, το γεγονός ότι ο παραπάνω χώρος και τα δύο μέγαρα προσφέρονται για εκπαιδευτικές δραστηριότητες, προκειμένου οι μαθητές να βλέπουν τους χώρους του μεγάρου, τις αποθήκες, την κουζίνα, το ιερό και να εμπλουτίζουν με βιωματικό τρόπο τις γνώσεις τους.

Αρχαία οικία με 26 δωμάτια ανακαλύφθηκε στην Κάρλα!

Σημαντικά ευρήματα από την περιοχή μας μονοπωλούν το ενδιαφέρον του διεθνούς αρχαιολογικού συνεδρίου
Τέσσερις αρχαιολογικές θέσεις διαφόρων χρονικών περιόδων, που ήρθαν πρόσφατα στο φως, αποκαλύπτοντας εντυπωσιακά κτίρια της προϊστορικής και ελληνιστικής περιόδου, μεταξύ αυτών οικία με 26 δωμάτια στην περιοχή της Κάρλας, συγκαταλέγονται μεταξύ των πολύ σημαντικών θεμάτων του διεθνούς συνεδρίου που πραγματοποιείται στο Βόλο.
Το 5ο Αρχαιολογικό έργο Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας 2012-2014, αποκαλύπτει πολύ σημαντικά ευρήματα, τα οποία διευρύνουν αλλά και εμπλουτίζουν την αρχαιολογική γνώση, με νέες, σημαντικές πληροφορίες.
Τα παραπάνω αρχαιολογικά ευρήματα, αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια των ανασκαφών που διενήργησε τα προηγούμενα χρόνια η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, πρώην ΙΕ’ ΕΠΚΑ, στο πλαίσιο του υποέργου κατασκευής των υπολειπόμενων εργασιών έργου επαναδημιουργίας της λίμνης Κάρλας, σε τέσσερις αρχαιολογικές θέσεις, στην περιοχή εντός του Συλλεκτήρα Σ3.
«Η ανάδειξη ενός προϊστορικού οικισμού στη θέση Παλιόσκαλα», που θα παρουσιαστεί από τους αρχαιολόγους Γιώργο Τουφεξή και Μαρία Δαφούλα και «τα πρώτα αποτελέσματα από τις πρόσφατες ανασκαφές στις όχθες της αποξηρανθείσης λίμνης Κάρλας, στην ανατολική Θεσσαλία» που θα αναπτύξει η Σοφία Καραπάνου, συνθέτουν τις δύο διαφορετικές πτυχές του θέματος.
Τα πολύ σημαντικά ευρήματα που ήρθαν στο φως, περιλαμβάνουν μια μεγάλη αγροικία των ελληνιστικών χρόνων (2ο αι. π. Χ.) με 26 δωμάτια και πολλά κινητά ευρήματα, στη θέση Τσέρλη. Τα πλούσια κινητά ευρήματα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων 500 περίπου αγγεία, δύο λίθινα πιεστήρια και χάλκινα νομίσματα. Στη θέση Αμυγδαλή 1 αποκαλύφθηκε νεολιθικός οικισμός και στα ευρήματα της ανασκαφής περιλαμβάνονται κεραμική και τμήματα ειδωλίων της νεώτερης νεολιθικής περιόδου.
Στη θέση Αμυγδαλή 2 αποκαλύφθηκε τμήμα οικοδομήματος των ελληνιστικών χρόνων, που πιθανότατα ήταν αγροικία ή πανδοχείο, και στη θέση Αμυγδαλή 3 ήρθε στο φως θέση της Μέσης Εποχής Χαλκού. Συγκεκριμένα, αποκαλύφθηκε το ΝΑ τμήμα ενός ορθογώνιου λιθόκτιστου περιβόλου και κατά μήκος του ανατολικού χώρου του περιβόλου βρέθηκαν επίσης ακτέριστοι κιβωτιόσχημοι παιδικοί τάφοι με τοιχώματα και κάλυψη από λίθινες πλάκες. Ενας ακόμη, ανάλογης κατασκευής, ακτέριστος κιβωτιόσχημος τάφος, ανασκάφηκε στα ανατολικά του ανατολικού τοίχου του περιβόλου. Στα ΝΔ του περιβόλου εντοπίστηκε επίσης η ισχυρή λιθόκτιστη θεμελίωση μιας ορθογώνιας κατασκευής, οι τοίχοι της οποίας σώζονται σε μέγιστο ύψος 0,84 μέτρα.
Η αγροικία, ειδικότερα, αποτελεί πολύ ωραίο και ολοκληρωμένο σύνολο και βρίσκεται πάρα πολύ κοντά στο νεολιθικό οικισμό της Παλιόσκαλας, που ήδη έχει αναδειχθεί ως έργο του ΕΣΠΑ, ενώ συνεχίζονται παράλληλα οι εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου στη θέση Τσέρλη. Τα παραπάνω ευρήματα, μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ ωραίο σύνολο, το οποίο θα προσελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών του παραπάνω αρχαιολογικού χώρου. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία μιας φυσιολατρικής διαδρομής γύρω από τη λίμνη Κάρλα, με τη συνδρομή όλων Εφορειών Αρχαιοτήτων, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος αρχαιολογικός - πολιτιστικός πυρήνας.