Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010

Γκράφιτι στην Eποχή του Σιδήρου

Η αποκρυπτογράφηση των βραχογραφιών στα ορεινά των Φιλίππων Καβάλας είναι το αντικείμενο της έρευνας του υποψήφιου διδάκτορα Γιώργου Ηλιάδη. H πανάρχαια ιστορία που είναι χαραγμένη στους βράχους της Mακεδονίας αναδύεται στην επιφάνεια του επιστημονικού ενδιαφέροντος και περιμένει εκείνους που θα έχουν την υπομονή να ξεκλειδώσουν τα μυστικά της. Ψηλά σε έναν λόφο στην περιοχή των Φιλίππων της Kαβάλας, μια σειρά βραχογραφίες αποτυπώνουν τη ζωή και το πνεύμα των ανθρώπων της Eποχής του Xαλκού και του Σιδήρου. Για δεκαετίες οι ντόπιοι ήξεραν τη θέση ως «Γραμμένες Πέτρες», καθώς το νήμα της σχετικής γνώσης είχε χαθεί στην αχλύ του χρόνου.
Γκράφιτι στην Eποχή του Σιδήρου
Tο περασμένο καλοκαίρι, ένας νέος επιστήμονας αποφάσισε να ξεδιπλώσει τις άγνωστες πτυχές της Iστορίας, που διατηρήθηκαν αναλλοίωτες επί χιλιάδες χρόνια πάνω στη μακεδονική γη. Σε αυτές τις βραχογραφίες έστρεψε το ενδιαφέρον για τη διδακτορική του διατριβή ο κ. Γιώργος Hλιάδης, με καταγωγή από την Kαβάλα, υποψήφιος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Tras-os-Montes στην πόλη Vila Real της Πορτογαλίας. Mαζί με τον υπεύθυνο καθηγητή του, μια ομάδα πέντε Πορτογάλων ερευνητών και δύο φοιτητές της Σχολής Kαλών Tεχνών από τη Θεσσαλονίκη αφιέρωσαν δύο μήνες το περασμένο καλοκαίρι για να καταδυθούν στα άδυτα της Iστορίας.
Γ. Ηλιάδης. Ξεκλειδώνει τα μυστήρια
Γ. Ηλιάδης. Ξεκλειδώνει τα μυστήρια

«Σε όλη την ευρύτερη περιοχή του Παγγαίου εντοπίζονται βραχογραφίες και εγχάρακτες παραστάσεις, όμως η θέση στον λόφο του Προφήτη Hλία είχε το πλεονέκτημα της προσβασιμότητας αλλά και της πολύ ενδιαφέρουσας θεματολογίας με επίκεντρο εικόνες του πολέμου», εξηγεί ο κ. Γ. Hλιάδης, ενώ πλέον βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας των στοιχείων που συγκέντρωσαν έπειτα από πολλές ώρες μελέτης κάτω από τον καυτό ήλιο και ενώ το φως αντανακλούσε στα μάρμαρα και τις επιφάνειες των βράχων.
Πρόκειται για περιοχή που βρίσκεται σε ύψωμα με θέα σε όλη την κοιλάδα των Φιλίππων. Η συγκέντρωση των βραχογραφιών εκτείνεται μέσα σε ένα τετραγωνικό στρέμμα. Oμως η χρονική οριοθέτηση δεν είναι καθόλου εύκολη, σημειώνει ο ερευνητής.
«H χρονολόγηση είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα. Εκτιμάται ότι ανάγονται στη τελευταία Εποχή του Xαλκού και στην Εποχή του Σιδήρου, κάπου μεταξύ 1100 και 500 π.X. Συμπέρασμα θα προκύψει από τη συγκριτική μελέτη, καθώς στο ανοικτό τοπίο είναι δύσκολη η εφαρμογή μεθόδων όπως αυτή του άνθρακα».
Στη χώρα μας, η μεγαλύτερη συγκέντρωση βραχογραφιών παρατηρείται στη Bόρειο Eλλάδα αλλά και στις Kυκλάδες, όπως στην Aνδρο και τη Mήλο. H ερευνητική παράδοση, όμως, είναι περιορισμένη καθώς το αρχαιολογικό ενδιαφέρον στρέφεται κυρίως στην κλασική αρχαιότητα αλλά και σε απτά και ερμηνεύσιμα ευρήματα. Oι βραχογραφίες ήταν «από πάντα γνωστές» στους ντόπιους, ενώ οι πρώτες έρευνες έγιναν τη δεκαετία του ’70. Σε νεότερες έρευνες, που έγιναν το 2005, ο κ. Γ. Hλιάδης εργάστηκε για το μεταπτυχιακό του και φέτος το καλοκαίρι ξεκίνησε τη δική του συστηματική έρευνα μαζί με ομάδα συνεργατών και φίλων.
Μεσόγειος και ΦίλιπποιTο αντικείμενο της έρευνάς του είναι η μελέτη της προϊστορικής τέχνης και η σύνδεσή της με τις αντίστοιχες κοινωνίες και κουλτούρες. Aναπαραστάσεις αποτυπωμένες είτε με τη μορφή χρώματος (rock art paintings) σε σπηλιές είτε ως εγχάρακτα μοτίβα σε βράχους σε ανοιχτό τοπίο. Aν και η μελέτη των βραχογραφιών στην Eυρώπη ακολουθεί μια παράδοση που ξεκίνησε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα σε χώρες όπως η Iσπανία, η Γαλλία και η Iταλία, στην Eλλάδα, η έρευνα στο συγκεκριμένο αντικείμενο βρίσκεται ακόμα σε πρωταρχικό στάδιο.
H θεματολογία των βραχογραφιών στους Φιλίππους παρουσίασε εξαρχής ενδιαφέρον για τον κ. Hλιάδη, καθώς τα μοτίβα έδειχναν ως κεντρικό θέμα τον πολεμιστή, με δόρατα, ασπίδες, τόξα, σπαθιά και αναπαραστάσεις αλόγων και έφιππων πολεμιστών.
Oι πληροφορίες, όμως, είναι ελάχιστες. Tι υπήρχε εκεί; Ποιοι χάραξαν τους βράχους και το μάρμαρο; Tι εργαλεία χρησιμοποίησαν, απευθείας κτύπημα πέτρας ή κάποιο είδος σφυριού και καλέμι; Πόσα χρόνια απείχαν από την κλασική Eλλάδα και την Aθήνα του Περικλή; Mήπως ήταν κάποιες θρακικές φυλές μισθοφόρων; Mήπως είχαν επιρροές από την Aνατολή;
Στην περιοχή πάντως δεν έχουν εντοπιστεί ίχνη αρχαίου ή προϊστορικού οικισμού, κάτι που περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα.
«Eχοντας εργαστεί σε τοποθεσίες με βραχογραφίες, σε χώρες της βόρειας Mεσογείου, διαπιστώνω μια χρονολογική και στιλιστική ομοιότητα στην αναπαπραστατική τέχνη των πολεμιστών αυτών των χωρών με τις βραχογραφίες των Φιλίππων. Aυτό είναι κυρίως που με συναρπάζει: το πώς το αυστηρά τοπικό, όσον αφορά την οριοθέτηση του τοπίου, είναι παράλληλα και παγκόσμιο. H μελέτη των βραχογραφιών της ανατολικής Mακεδονίας και των Φιλίππων αποτελεί ένα μοναδικό πεδίο γι’ αυτό τον διάλογο», σημειώνει ο κ. Hλιάδης και επισημαίνει ότι υπάρχουν σημάδια που συνδέουν τις παραστάσεις της Mακεδονίας με εκείνες που ανακαλύφθηκαν στις ιταλικές Aλπεις κοντά στην Mπρέσια, στη θέση που ονομάζεται Balcamonyca. Mια περιοχή προστατευμένη από την UNESCO, όπου κυριαρχούν ανάλογα θέματα με πολεμιστές από την Eποχή του Σιδήρου.

Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2010

Δίολκος για 1500 χρόνια

Μια ταινία 22 λεπτών, δημιουργημένη με το σύστημα του animation (εικονοκινητική τεχνική) αναπαριστά με μοναδικό τρόπο το εξαιρετικό μνημείο τεχνικού πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας, τον Δίολκο: μια οδό από ξηράς για την μεταφορά πλοίων ανάμεσα στον Σαρωνικό και τον Κορινθιακό κόλπο κατά μήκος του Ισθμού της Κορίνθου, τότε που δεν υπήρχε ο πορθμός. Η ταινία παρουσιάζει πολλές άλλες τεχνολογικές λεπτομέρειες, αλλά σκηνές της ζωής των ναυτικών εκείνης της μακρινής εποχής: τυχερό παιχνίδι, επίσκεψη στον ναό του Ποσειδώνα, γλέντι σε καπηλειό, καθώς και μια συναισθηματική συντυχία.
Πρόκειται για ένα έργο-συμβολή στην μελέτη της αρχαίας ελληνικής Τεχνολογίας, μια παραγωγή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας σε συνεργασία με την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας.
Δημιουργοί της ταινίας είναι οι Θ.Π. Τάσιος, Ν. Μήκας, Γ. Πολύζος, οι οποίοι έχουν λάβει ως τώρα δύο βραβεία:
Καλύτερης ταινίας αναφερόμενης στην αρχαιότητα στο 5ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στην Κύπρο (Νοέμβριος 2009) και
Καλύτερης εκπαιδευτικής ταινίας στην 8η Διεθνή Συνάντηση Αρχαιολογικής Ταινίας του Μεσογειακού Χώρου στην Αθήνα (Μάιος 2010) 
(Πατήστε στην εικόνα για να δείτε την ταινία)

Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου 2010

Πώς φορολογούσαν οι αρχαίοι

Εύποροι και πόρνες, μέτοικοι και σύμμαχοι, όλοι φορολογούνταν στην αρχαία Αθήνα. Τα τεκμήρια στο Επιγραφικό Μουσείο
Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ (spinou@enet.gr) - φωτ.: Π. ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

 Εάν οι αρχαίοι Αθηναίοι δεν ήταν μάστορες στην επιβολή και την είσπραξη φόρων, σήμερα ίσως να μην υπήρχε ο Παρθενώνας. Υπερβολή; Κι όμως, χάρη στο χαράτσι που πλήρωναν οι άλλες πόλεις κατά την Α' Αθηναϊκή Συμμαχία -ειδικότερα από το 454 π.Χ., το ένα εξηκοστό του ετήσιου φόρου πήγαινε υπέρ της... θεάς Αθηνάς- ο Περικλής εξοικονόμησε τα χρήματα για να χτιστεί ο περίφημος ναός.
Ορισμένες από τις επιγραφές του Επιγραφικού Μουσείου μάς αποκαλύπτουν πώς οι αρχαίοι Αθηναίοι γέμιζαν το κρατικό ταμείο
Πριν από 2.500 χρόνια τα κρατικά ταμεία της Αθήνας ήταν γεμάτα, χωρίς τη βοήθεια των οικονομολόγων του Χάρβαρντ. Η οικονομική κρίση ήταν άγνωστη λέξη και το πλεόνασμα έφτανε σε τέτοιο ύψος που αν το είχε σήμερα ο Γ. Παπακωνσταντίνου θα έκλαιγε από χαρά. Και τότε όμως, χωρίς την πίεση των ευρωπαίων εταίρων, έμπαιναν φόροι με διάφορες ονομασίες, τακτικοί και έκτακτοι, άμεσοι και έμμεσοι, για δημόσια έργα, για στρατιωτικό εξοπλισμό, κ.λπ. Ουδείς διέφευγε. Πλήρωναν οι έχοντες και κατέχοντες, πλήρωναν όμως και οι μέτοικοι, οι ξένοι δηλαδή, πλήρωναν και οι πόρνες!
Οι αρχαίοι φόροι έμπαιναν με την έγκριση της Βουλής. Οσο για τη διαφάνεια, τα ονόματα όσων πλήρωναν αναγράφονταν στους φορολογικούς καταλόγους της εποχής, που βρίσκονταν σε κοινή θέα. Πάνω σε πέτρινες πλάκες και στήλες δηλαδή, σαν αυτές που υπάρχουν στο Επιγραφικό Μουσείο, ένα γνωστό-άγνωστο αλλά πολύ ενδιαφέρον μουσείο στην οδό Τοσίτσα 1, που αναδεικνύει και τεκμηριώνει κομμάτια της Ιστορίας.
Εκεί βρήκαμε τη μνημειώδη «Στήλη της εξηκοστής», έναν λίθινο φορολογικό κατάλογο ύψους 3,5 μέτρων όπου είναι καταγεγραμμένες κατά γεωγραφικές ενότητες οι καταβολές των συμμάχων της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας την περίοδο 454/3-440/39 π.Χ., προκειμένου να υπάρχει μια «καβάντζα» για να αντιμετωπιστούν οι Πέρσες. Οι εισφορές ήταν ανάλογες με την οικονομική κατάσταση των 265 συμμάχων. Βλέπουμε δηλαδή από τους Ιωνες οι Κυμαίοι να πληρώνουν 12 τάλαντα (6.000 δραχμές) και οι Νισύριοι μόλις ένα, ενώ από τη Θράκη οι Μενδαίοι έδιναν εννέα τάλαντα και οι Θάσιοι 30!
«Εκτός από αυτόν τον τακτικό φόρο, από το 440 π.Χ. η Αθήνα επέβαλλε στους συμμάχους της και έκτακτη εφάπαξ εισφορά, τη λεγόμενη επιφορά», μας πληροφορεί η διευθύντρια του Επιγραφικού Μουσείου Μαρία Λαγογιάννη. «Η δε είσπραξη είχε ανατεθεί σε ειδικούς άρχοντες, τους Ελληνοταμίες».
Οπως αποδεικνύεται, οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν πολλά κόλπα για την είσπραξη των φόρων. Οταν οι άλλες πόλεις άρχισαν να διαμαρτύρονται ενόψει της Β' Αθηναϊκής Συμμαχίας, οι Αθηναίοι τους υποσχέθηκαν ότι θα καταργήσουν τον συμμαχικό φόρο. Αυτό που έκαναν τελικά ήταν να του αλλάξουν όνομα και να τον πουν «σύνταξη».
Η κυρίαρχη αθηναϊκή πολιτεία είχε διάφορες πηγές για να γεμίζει το δημόσιο ταμείο. Υπήρχαν οι καταβολές για εκμίσθωση δημόσιας περιουσίας (κτήματα, οικοδομήματα ή τα μεταλλεία του Λαυρίου), υπήρχαν και οι δικαστικές καταβολές.
Κι άλλα τακτικά τέλη γέμιζαν τον κρατικό κορβανά: για να εισαχθούν και να εξαχθούν προϊόντα από τα αττικά λιμάνια (πεντηκοστή), ή για να εισαχθούν εμπορεύματα από τις πύλες της πόλης (διαπύλιον). Καμία εξαίρεση. Οι μέτοικοι έπρεπε να ανανεώνουν επί πληρωμή μία φορά το χρόνο την άδεια παραμονής τους στην Αθήνα (μετοίκιον), ενώ κατέβαλλαν και επιπρόσθετο τέλος για να έχουν το δικαίωμα να εργασθούν (ξενικόν). Οι δε οίκοι έδιναν τον... πορνικό φόρο.

Οι αμυντικές δαπάνες
Μέρος των κρατικών εσόδων πήγαινε για δημόσια έργα. Σε μια στήλη του μουσείου (432/1 π.Χ.) σώζονται δύο τροπολογίες σε ψήφισμα που σχετίζονται πιθανότατα με τη βελτίωση του συστήματος ύδρευσης της Αθήνας ή την κατασκευή και επισκευή των κρηνών. «Το έργο είχε προγραμματιστεί να γίνει "από ολιγίστων χρημάτων", αλλά κατά προτεραιότητα», εξηγεί η Μ. Λαγογιάννη. «Η οικογένεια του Περικλή μάλλον προσφέρθηκε να καλύψει τη δαπάνη, αλλά η πόλη αποφάσισε τα χρήματα να δοθούν από τον φόρο των συμμαχικών πόλεων».
Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι φρόντιζαν, επίσης, να εξασφαλίσουν κονδύλια για την άμυνα. «Οι πιο εύποροι ήταν υποχρεωμένοι να αναλαμβάνουν την "τριηραρχία", την ετήσια δαπάνη για εξοπλισμό ενός πολεμικού πλοίου και τη σίτιση των ναυτών, που καθορίζονταν σε μια δραχμή ανά ναύτη ημερησίως», συνεχίζει η διευθύντρια του μουσείου, το οποίο εκθέτει μια σχετική στήλη του 481/0 π.Χ.
Χρειαζόταν τόλμη για να αρνηθεί κάποιος αυτό το σημαντικό έξοδο. Σε αυτή την περίπτωση έπρεπε να υποδείξει κάποιον άλλον, που θεωρούσε πιο πλούσιο, και να προτείνει αντίδοση. Να ανταλλάξει, δηλαδή, την περιουσία του με την περιουσία του πλουσιότερου. Αν ο άλλος πολίτης αρνιόταν, τότε η ανάθεση γινόταν από τα αρμόδια δικαστήρια.
Υποχρεωτική, αλλά ιδιαίτερα τιμητική ήταν και η χορηγία, η ανάληψη της δαπάνης για την προετοιμασία του χορού, τις θρησκευτικές εκδηλώσεις, τις παραστάσεις των δραματικών αγώνων. «Η χορηγία στοίχιζε 300-5.000 δρχ., όταν τον 5ο αιώνα ο ετήσιος μισθός της ιέρειας της Αθηνάς Νίκης ήταν 50 δρχ.», τονίζει η Μ. Λαγογιάννη, καθώς μας δείχνει μια στήλη του 313/2 π.Χ. Πρόκειται για τιμητικό ψήφισμα του Δήμου Αιξωνής (η σημερινή Γλυφάδα) για δύο χορηγούς, τον Αυτέα και τον Φιλοξενίδη, οι οποίοι «καλώς και φιλοτίμως εχορήγησαν».
Σαν να μην έφταναν και τότε τα τακτικά μέτρα, υπήρχαν και έκτακτα. Οπως η «επίδοσις» (σε χρήματα ή για την εκτέλεση συγκεκριμένου δημόσιου έργου) την οποία κατέβαλλαν οι πλούσιοι αλλά και οι μέτοικοι για την ενίσχυση της πόλης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Κι ακόμα η «εισφορά» σε περίοδο πολέμου για στρατιωτικές δαπάνες.
Κι αν κάποιος πιανόταν να φοροδιαφεύγει, ο νόμος ήταν αυστηρός, ακόμα και για τον φοροεισπράκτορα. Για του λόγου το αληθές, υπάρχει ένα ψήφισμα του 510 π.Χ. για τους αθηναίους κληρούχους στη Σαλαμίνα, οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλλουν φόρο, να εκτελούν τη στρατιωτική τους θητεία, ενώ δεν επιτρέπονταν να εκμισθώσουν τη γη που τους είχε παραχωρηθεί. Εάν τα παραβίαζαν, πλήρωναν πρόστιμο, το τριπλάσιο του μισθώματος, στο Δημόσιο.
Οχι μόνον αυτές τις επιγραφές, αλλά και πολλές άλλες, πάνω από 13.400 διαθέτει το Επιγραφικό Μουσείο, που χρονολογούνται από το 8ο αι. π.Χ. έως και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Ανάμεσά τους ο άβαξ από τη Σαλαμίνα με αριθμητικά σύμβολα, η αρχαιότερη επιγραφή σε λίθο από την Ακρόπολη, ο Ιερός Νόμος του Εκατόμπεδου, κ.ά.
Προσιτό, στο κέντρο της Αθήνας και πάντα με δωρεάν είσοδο, το μουσείο οργάνωσε πριν από λίγες ημέρες ένα επιτυχημένο τριήμερο εκδηλώσεων με εκθέσεις δημιουργών της Σχολής Καλών Τεχνών και του Πολυτεχνείου, προβολές ταινιών, μουσική με αρχαία όργανα, αφήγηση παραμυθιών. Στόχος του να φέρει πιο κοντά όσους κατοικούν ή εργάζονται στα Εξάρχεια. Παράλληλα συνεχίζονται τα εκπαιδευτικά προγράμματά για τη γένεση της γραφής και της δημοκρατίας, ενώ κυκλοφόρησε και το ημερολόγιό του που είναι αφιερωμένο στους αττικούς μήνες. *

Πέντε μεγάλα αινίγματα της αρχαιολογίας που ζητούν απαντήσεις από τη σύγχρονη επιστήμη

Επιμέλεια ΕΙΡΗΝΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, Εφημερίδα Το ΒΗΜΑ


Μετά τον Τουταγχαμών, τι;
ΤΟ DΝΑ μίλησε και έριξε φως, την προηγούμενη εβδομάδα, σε ένα πανάρχαιο μυστήριο. Ο θρυλικός Τουταγχαμών, ο φαραώ με το χρυσό προσωπείο, πέθανε στα 19 του χρόνια από έναν πραγματικά καταραμένο συνδυασμό:μια σπάνιακληρονομική ασθένεια των οστών, ένα σπασμένο πόδι και το τσίμπημα ενός κουνουπιού που τον μόλυνε με ελονοσία. Αυτό έδειξαν οι γενετικές εξετάσεις στο μουμιοποιημένο σώμα του 3.300 χρόνια μετά τον θάνατό του. Μπορούμε λοιπόν να ελπίζουμε ότι η επιστήμη του 21ου αιώνα θα δώσει την απάντηση και σε άλλα μεγάλα αινίγματα της αρχαιολογίας, γρίφους που παραμένουν άλυτοι εδώ και αιώνες. Και δεν μιλάμε για θεωρίες και υποθέσεις, όπως για το πού βρίσκεται η χαμένη Ατλαντίδα, αλλά για χειροπιαστά ευρήματα και μνημεία, όπως ο Δίσκος της Φαιστού, το Στόουνχετζ, τα τεράστια αγάλματα στη Νήσο του Πάσχα, τα γεωγλυφικά της Νάσκα στο Περού και οι στρογγυλές μπάλες στην Κόστα Ρίκα. Ποιοι τα έφτιαξαν, πώς και, κυρίως, γιατί; Τι σκοπό εξυπηρετούσαν; Είναι μυστήριαπου αντιστέκονται πεισματικά στη μία και μοναδική ερμηνεία. Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και σήμερα τα λίγα πράγματα που ξέρουμε για αυτάαπλώς εξάπτουν περισσότερο τη φαντασία...
Για τον Τουταγχαμών η ώρα της αλήθειας άργησε αλλά ήλθε χάρη στις πιο εξελιγμένες μεθόδους γενετικού ελέγχου. Αναλύοντας το DΝΑ από 11 μούμιες για να εξετάσουν τις συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους, οι ερευνητές αναζήτησαν ενδείξεις για πιθανές γενετικές ανωμαλίες και ασθένειες και βρήκαν τελικά τι σκότωσε τον έφηβο φαραώ το πολύ μακρινό έτος 1324 π.Χ.
Τα επιστημονικά ευρήματα διηγούνται μια θλιβερή ιστορία: σακάτης εκ γενετής εξαιτίας των αιμομικτικών γάμων στη βασιλική οικογένεια, ο Τουταγχαμών ήταν κουτσός, καμπούρης και φιλάσθενος. Επασχε από μια γενετική ασθένεια που καταστρέφει τα κύτταρα των οστών, το λεγόμενο σύνδρομο Κohler ΙΙ, και από δυσμορφία στα πόδια.
Τα κατάγματα στο μουμιοποιημένο σώμα του έδειξαν ότι είχε ένα ατύχημα λίγο πριν από τον θάνατό του, ίσως κάποια πτώση από άρμα. Και τότε ήλθε η χαριστική βολή: πιθανότερη αιτία θανάτου ήταν ένα κουνούπι μολυσμένο από το παράσιτο Ρlasmodium το οποίο προκαλεί την ελονοσία. Επιπλέον οι ερευνητές από την Αίγυπτο, την Ιταλία και τη Γερμανία έφτιαξαν το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας του Τουταγχαμών, αποδεικνύοντας πέραν πάσης αμφιβολίας ότι δεν ήταν γιος της πανέμορφης Νεφερτίτης, η οποία υπήρξε σύζυγος του πατέρα του, του φαραώ Ακενατών.
Ιατρικό ανακοινωθέν εκπληκτικής ακρίβειας, αν αναλογιστεί κανείς ότι η νεκροψία έγινε 33 αιώνες μετά τον θάνατο. Και, όπως συμβαίνει συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, άλλοι επιστήμονες είδαν με σκεπτικισμό τη διάγνωση. Το συμπέρασμα ήταν βεβιασμένο, είπαν στο περιοδικό «Νature». Κάποιοι λένε ότι οι παραμορφώσεις στα οστά του Τουταγχαμών μπορεί να οφείλονται στη διαδικασία της ταρίχευσης, ενώ άλλοι ότι η απουσία εσωτερικών οργάνων στις μούμιες αφήνει πάντα ερωτηματικά ως προς τα συμπεράσματα για την αιτία του θανάτου.
Αλλά αν η μούμια του Τουταγχαμών αποκάλυψε τελικά κάποια από τα μυστικά της, υπάρχουν πέντε μυστήρια της αρχαιολογίας που προκαλούν ακόμη τη σύγχρονη επιστήμη να βρει όλες τις απαντήσεις:

1. Το Στόουνχετζ: Αστρονομικό κομπιούτερ ή κέντρο θεραπείας;

Παρατηρητήριο άστρων ή λατρευτικό κέντρο θεραπείας, κάτι σαν μια Λούρδη στην προϊστορική Βρετανία; Το Στόουνχετζ συνεχίζει, εδώ και 4.000 χρόνια, να κεντρίζει τη φαντασία με τα μυστήρια και την απόκοσμη έλξη του. Για πρώτη φορά εδώ και μισό αιώνα, βρετανοί αρχαιολόγοι άρχισαν ανασκαφές με σκοπό να απαντήσουν για ποιον λόγο κατασκευάστηκε και ποιους σκοπούς εξυπηρετούσε το διάσημο μνημείο.
Η πρώτη ανασκαφή μέσα στον κεντρικό δακτύλιο επικεντρώνεται σε ένα μικρό κομμάτι χορταριασμένης γης, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στους μεγάλους μονόλιθους και στους μικρούς γαλαζωπούς λίθους από το ορυκτό δολερίτη. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι ίσως κρύβει το μυστικό για τη σημασία του Στόουνχετζ.
Για τις προϊστορικές φυλές της Νότιας Βρετανίας, η τοποθεσία στην πεδιάδα του Σάλισμπερι ίσως ήταν ιερός τόπος θεραπείας, ένας ναός αφιερωμένος στον Ηλιο με μαντείο όπως αυτό των Δελφών. Ισως πάλι η σημασία του να ήταν καθαρά αστρονομική, όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι επιστήμονες.
Κάθε χρόνο στις 21 Ιουνίου, την πρώτη ημέρα του καλοκαιριού, ο ήλιος ανατέλλει από ένα σημείο πιο βόρεια από κάθε άλλη ημέρα μέσα στον χρόνο. Στα ερείπια του Στόουνχετζ η ανατολή του θερινού ηλιοστασίου εμφανίζεται στον ορίζοντα σε ευθυγράμμιση με την ογκώδη κύρια πέτρα του μνημείου.
Αυτό είναι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του Στόουνχετζ. Μετρώντας τον αριθμό των ημερών μεταξύ των ετήσιων αυτών ευθυγραμμίσεων, θα μπορούσαν να έχουν ένα πρακτικό ημερολόγιο και να προβλέπουν ακόμη και τις εκλείψεις.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, οι ακριβείς κινήσεις του ήλιου και της σελήνης απεικονίζονται στην αρχιτεκτονική δομή του Στόουνχετζ. Ο αριθμός των ογκόλιθων στους ποικίλους δακτυλίους του μνημείου αντιπροσωπεύει συγκεκριμένους αριθμούς ημερών ή ετών στους κύκλους.
Ερευνητές προβάλλουν τώρα την άλλη άποψη, ότι το Στόουνχετζ ήταν λατρευτικό κέντρο. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τους ανθρώπους της παλαιολιθικής εποχής να συγκεντρώνονται σε έναν ιερό τόπο, ίσως στη διάρκεια εκλείψεων, ηλιοστασίων και ισημεριών, για λατρευτικές τελετουργίες. Οι καθηγητές Τιμ Ντάρβιλ και Τζεφ Γουέινραϊτ, οι οποίοι ηγούνται της νέας ανασκαφής, πιστεύουν ότι το Στόουνχετζ χτίστηκε αρχικά ως ένα μεγάλο κέντρο θεραπείας, το προϊστορικό αντίστοιχο της Λούρδης ή του Σαντιάγο δε Κομποστέλα. Οι δύο αρχαιολόγοι λένε ότι το μνημείο ήταν το μεγαλύτερο κέντρο θεραπείας και ότι προσήλκυε τεράστιο αριθμό προσκυνητών από όλη τη Βρετανία αλλά και από την ηπειρωτική Ευρώπη. Σε ανασκαφές έχουν βρεθεί πάμπολλα μικρά και εξωτικά ευρήματα από την προϊστορική Ευρώπη, ακόμη και από τη Μεσόγειο. Το Στόουνχετζ ίσως εκτελούσε και χρέη μαντείου, προσελκύοντας ακόμη περισσότερους προσκυνητές.

2. Ο Δίσκος της Φαιστού: Ποιος θα σπάσει τον κώδικα;

Κάποιοι λένε ότι τα 45 μυστηριώδη σύμβολα είναι λέξεις σε ένα ποίημα ηλικίας 4.000 ετών. Αλλοι πιστεύουν ότι είναι ιερό κείμενο, μαγική επιγραφή, παρτιτούρα αρχαίας μουσικής ή το αρχαιότερο σύστημα στίξεως στον κόσμο.
Υπάρχει και κάποιος αμερικανός ιστορικός της Τέχνης, ο Τζερόμ Αϊζενμπεργκ, ο οποίος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα σύμβολα δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε επειδή απλώς πρόκειται για... φάρσα. Ισχυρίζεται ότι το κείμενο δεν είναι του 1700 π.Χ., αλλά μια πλαστογραφία που ξεγέλασε τους πάντες από το 1908, όταν το «ανακάλυψε» στο μινωικό ανάκτορο της Φαιστού ο ιταλός αρχαιολόγος Λουίτζι Περνιέ. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, ο Περνιέ εζήλωσε τη δόξα του σερ Αρθουρ Εβανς και θέλησε να εντυπωσιάσει τον κόσμο με ένα εύρημα ανάλογο του ανακτόρου του Μίνωα.
Γεγονός είναι ότι ο δίσκος που εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείου του Ηρακλείου είναι ένα πήλινο αντικείμενο με διάμετρο 16 εκατοστών, καλυμμένο και στις δύο πλευρές με αυτά τα τόσο περίεργα σύμβολα σε σπειροειδή φορά.
Οι χαρακτήρες έχουν αποτυπωθεί στον πηλό με μια σειρά από διαφορετικές ανάγλυφες σφραγίδες, μία για κάθε σύμβολο. Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι μπορεί να ήταν από τις πρώτες φορές στην Ιστορία που χαράχτηκε επιγραφή με τη βοήθεια κινητών χαρακτήρων- σε μια διαδικασία τόσο επαναστατική που βρήκε συνέχεια στην τυπογραφία μόνο αιώνες αργότερα. Ως σήμερα έγιναν εκατοντάδες προσπάθειες για την αποκρυπτογράφηση του κειμένου, όμως κανείς δεν το έχει διαβάσει και ουδείς μπορεί να είναι βέβαιος για το περιεχόμενό του.
Κατά καιρούς έχει ακουστεί πλήθος ερμηνειών, όπως ότι πρόκειται για προσευχή, ύμνο, κατάρα, κείμενο με μαγικό περιεχόμενο, τελετουργικό ερωτικό τραγούδι, εγχειρίδιο σεξουαλικών στάσεων, απόδειξη γεωμετρικού θεωρήματος, λατρευτικό κείμενο προς τα άστρα, μινωικό ημερολόγιο, κείμενο διδασκαλίας της ανάγνωσης, αστρονομικός χάρτης με σύμβολα ή και πίνακας για επιτραπέζιο παιχνίδι.
Ακόμη και η προέλευσή του αμφισβητείται. Είναι από την Κρήτη ο δίσκος ή έφθασε στη Φαιστό από τα ανατολικά; Και φυσικά δεν λείπουν όσοι πιστεύουν ότι τον έφτιαξαν εξωγήινοι.

3. Τα αγάλματα στη Νήσο του Πάσχα: Προκάλεσαν οικολογική καταστροφή;

Θέαμα μοναδικό και ανεξήγητο είναι τα περίφημα «moai», 1.000 τεράστια πέτρινα αγάλματα ύψους 4,5-20 μέτρων που όρθωσαν οι φυλές στις οποίες χωριζόταν η τοπική κοινωνία από τον 5ο αιώνα μ.Χ., όταν κατοικήθηκε για πρώτη φορά το νησί, μάλλον από Πολυνησίους.
Εδώ το μυστήριο είναι διπλό. Πρώτον, τι συμβόλιζαν τα αγάλματα; Ηταν πρόγονοι, προύχοντες των φυλών ή μήπως όλοι οι κάτοικοι έπρεπε για κάποιον ανεξιχνίαστο λόγο να φτιάξουν και να στήσουν από ένα τέτοιο άγαλμα; Και, δεύτερον, μήπως η εμμονή τους για την κατασκευή αυτών των μνημείων προκάλεσε το τέλος του ίδιου του πολιτισμού τους, εξαντλώντας κάθε φυσικό πόρο στον ανταγωνισμό για όλο και περισσότερα αγάλματα;
Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει γιατί οι κάτοικοι κατασκεύαζαν με τέτοια μανία τα αγάλματα. Αλλά ξέρουμε ότι καθένα λαξευόταν στο λατομείο και όταν τελείωνε, το μετακινούσαν κυλίοντάς το στο έδαφος επάνω σε γιγαντιαίους κορμούς φοινίκων. Στους δρόμους τους οποίους ακολουθούσαν έχουν βρεθεί σπασμένα κομμάτια από αγάλματα.
Με προσομοιώσεις σε υπολογιστές, οι επιστήμονες βρήκαν ότι ένα άγαλμα μεσαίου μεγέθους θα μπορούσε να μετακινηθεί από το λατομείο σε μια απόσταση 10 χιλιομέτρων σε λιγότερο από πέντε ημέρες, από περίπου 70 άτομα. Δοκίμασαν τη θεωρία με επιτυχία σε ένα πείραμα με αντίγραφο αγάλματος.
Οι κάτοικοι του νησιού τοποθετούσαν τα αγάλματα στη σειρά, επάνω σε μεγάλες βάσεις. Αλλα κοιτούσαν προς τη θάλασσα και άλλα προς την ενδοχώρα. Γιατί; Αλλο ένα αναπάντητο ερώτημα. Φαίνεται πάντως ότι επί αιώνες ο ανταγωνισμός για το μεγαλύτερο και το καλύτερο άγαλμα ήταν η κύρια έκφραση αυτού του πολιτισμού. Ωσπου κάτι πήγε πολύ στραβά.
Οταν ανακάλυψαν το νησί οι πρώτοι Ευρωπαίοι, στις αρχές του 18ου αιώνα, απόρησαν πώς αναπτύχθηκε πολιτισμός σε μια τέτοια έρημη χώρα. Αυτό το μυστήριο λύθηκε αργότερα, όταν δείγματα από τους ηφαιστειακούς κρατήρες έδειξαν ότι το νησί ήταν κάποτε δασωμένο με τεράστιους φοίνικες, οι οποίοι εξαφανίστηκαν.
Τα δέντρα τα έκοψαν για ξυλεία, πολλά για να φτιάξουν τους κυλίνδρους και τους μοχλούς με τους οποίους μετακινούσαν τα αγάλματα. Χωρίς φυτά, το έδαφος άρχισε να διαβρώνεται και οι καλλιέργειες δεν επαρκούσαν για να τους θρέψουν όλους. Οι κάτοικοι άρχισαν έναν σκληρό εμφύλιο για τα λιγοστά αγαθά που είχαν απομείνει. Πιθανολογείται μάλιστα ότι οι νικητές έτρωγαν τους νεκρούς εχθρούς- τα οστά που βρέθηκαν στο νησί είναι αποδείξεις κανιβαλικών πρακτικών. Τελικά ένας πολιτισμός και οι κοινότητες που αναπτύσσονταν ακατάπαυστα επί 300 χρόνια κατέρρευσαν, αφήνοντας μόνο ένα πράγμα πίσω τους: τα τεράστια αγάλματα που μπορεί να προκάλεσαν το τέλος.

4. Τα γεωγλυφικά στη Νάσκα: Μονοπάτια για τελετουργικές λιτανείες;

Είναι τα πιο διάσημα γεωγλυφικά στον κόσμο. Εχουν εμπνεύσει δεκάδες θεωρίες για επισκέψεις από εξωγήινους πολιτισμούς και προσελκύουν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο στην ομώνυμη έρημο του Περού. Αλλά γιατί τα έφτιαξαν; Τι σκοπό εξυπηρετούσαν αυτές οι 13.000 γραμμές στο έδαφος που σχηματίζουν 800 γιγαντιαία σχέδια, πολλά μήκους 200 μέτρων;
Απεικονίζουν ανθρώπους, ζώα (αράχνες, πιθήκους, κόνδορες) ή απλά γεωμετρικά μοτίβα και κάνουν την έρημο να μοιάζει με πίνακα ζωγραφικής. Αν και τα δύο τρίτα των γραμμών έχουν χαραχτεί με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ορατά από οποιοδήποτε επίπεδο, πλήρη εικόνα έχουμε μόνο από τον αέρα.
Οι περισσότεροι επιστήμονες τα χρονολογούν την περίοδο 200 π.Χ.-700 μ.Χ. Εχουν συμπεριληφθεί στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UΝΕSCΟ χωρίς κανείς να ξέρει τον πραγματικό λόγο για τον οποίον κατασκευάστηκαν, ούτε γιατί απλώνονται σε μια τόσο μεγάλη έκταση 450 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οι θεωρίες είναι πολλές από τότε που ανακαλύφθηκαν ξανά, από αέρος, το 1962. Ο Εριχ φον Ντένικεν έβλεπε στα γεωγλυφικά διάφορα σημάδια που θα βοηθούσαν για την προσγείωση Αγνώστου Ταυτότητας Ιπταμένων Αντικειμένων. Αλλοι, όπως ο περουβιανός αρχαιολόγος Τζόνι Ισλα, ο οποίος χαρτογράφησε την περιοχή με τρισδιάστατο ηλεκτρονικό μοντέλο, πιστεύουν ότι τα περίφημα σχήματα ήταν μονοπάτια σχεδιασμένα για μαζικές τελετουργικές λιτανείες.
Λέει ότι βωμοί και αφιερώματα θα πρέπει να υπήρχαν στις άκρες των γεωγλυφικών. Εκεί θα γίνονταν προσφορές στους θεούς που, όπως πίστευαν οι ιθαγενείς, παρατηρούσαν τα πάντα από ψηλά.
Για τους γεωλόγους, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η υφή του εδάφους, η οποία είναι πολύ συμπαγής σε σχέση με τις περιοχές όπου δεν υπάρχουν γραμμές. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι τα γεωγλυφικά πατήθηκαν από χιλιάδες πόδια και στερεοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια λιτανειών προς τιμήν των θεών.
Φαίνεται επίσης ότι περί το 600 μ.Χ. το κλίμα άλλαξε. Οι βροχές σταμάτησαν και η κοιλάδα έγινε έρημος. Η Νάσκα εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της. Οταν επέστρεψαν ύστερα από αιώνες, οι ιθαγενείς είχαν ξεχάσει τον πολιτισμό και τα αρχαία μυστικά των προγόνων τους.

5. Οι γιγάντιες μπάλες της Κόστα Ρίκα: Τέλειες σφαίρες από βράχια

Περισσότερες από 1.000 τεράστιες και αρχαίες πέτρινες σφαίρες, «bolas grandes» όπως τις λένε στην Κόστα Ρίκα, είναι διάσπαρτες στο δέλτα του ποταμού Ντικίς. Οι περισσότερες έχουν διάμετρο τεσσάρων μέτρων και ζυγίζουν περισσότερο από 20 τόνους. Ο κόσμος έμαθε για αυτές τη δεκαετία του 1930, όταν η περιοχή αποψιλώθηκε για να δημιουργηθούν φυτείες με μπανάνες. Από τότε κανείς δεν έχει απαντήσει στο ερώτημα ποιος τις έφτιαξε: η φύση ή ο άνθρωπος; Είναι λείες, με σχήμα απολύτως σφαιρικό και λαξεμένες από ένα κάθε φορά συμπαγές κομμάτι βράχου. Η γεωλογική τους προέλευση είναι άλλο ένα μυστήριο, διότι το πέτρωμα από το οποίο είναι φτιαγμένες δεν υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή. Οι επιστήμονες τις έχουν συγκρίνει με πέτρινες μπάλες που υπάρχουν στο Μεξικό, οι οποίες όμως δεν έχουν το ίδιο τέλειο σχήμα και φινίρισμα. Κάποιοι θεωρούν πιθανόν ότι οι ανώνυμοι γλύπτες της Κόστα Ρίκα εμπνεύστηκαν από τους μεξικανικούς σφαιρικούς βράχους οι οποίοι έχουν φυσική, ηφαιστειακή προέλευση.

Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2010

Αμφορείς 2.500 ετών στον βυθό


Ανέλκυση αμφορέα από το ναυάγιο
Ανέλκυση αμφορέα από το ναυάγιο 

 Ενα ναυάγιο κλασικών χρόνων, κατάφορτο από αμφορείς, εντόπισε σε βάθος 25 - 49 μέτρων στη θάλασσα της Πολυαίγου, κοντά στην Κίμωλο, στις νοτιοδυτικές Κυκλάδες και ερεύνησε προκαταρκτικά κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού.
Γνωστό στην Εφορεία από το 2004 το ναυάγιο της μικρής νησίδας Πολυαίγου ανήκει σε ένα πλοίο του τέλους του 5ου και του πρώτου μισού του 4ου αιώνα π.Χ.
Οι αμφορείς που κουβαλούσε είχαν διασπαρεί στον βυθό σε δύο κύριες συγκεντρώσεις. Οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Εναλίων ανέλκυσαν ορισμένους και αναγνώρισαν τουλάχιστον τρεις τύπους.Ενας από αυτούς προέρχεται από την αρχαία Πεπάρηθο, τη σημερινή Σκόπελο.Οι υπόλοιποι εμφανίζουν στενή τυπολογική συγγένεια με εργαστήρια που υπήρχαν εκείνη την εποχή στο βόρειο Αιγαίο. Ανελκύθηκαν τέσσερις ακέραιοι οξυπύθμενοι μεταφορικοί αμφορείς και δύο επιτραπέζιοι αμφορίσκοι. Εντοπίστηκαν ακόμη τμήματα από τις άγκυρες του βυθισμένου πλοίου.

Αρχιτέκτονες στην Ελλάδα: Ερνέστος Τσίλλερ


Μια παρουσίαση των σημαντικότερων αρχιτεκτόνων των νεώτερων χρόνων που οι δημιουργίες τους ομορφαίνουν τις πόλεις μας.Περισσότερα http://www.scribd.com/doc/25895224

Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2010

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2010

Οι πρώτοι Κρητικοί ήρθαν από Λιβύη


Τοπίο της Πρέβελης στην οποία βρέθηκαν εγκαταστάσεις που ανάγονται τουλάχιστον στο 130.000 π.Χ.

Τοπίο της Πρέβελης στην οποία βρέθηκαν εγκαταστάσεις που ανάγονται τουλάχιστον στο 130.000 π.Χ.
Oι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης δεν ήρθαν από τις Κυκλάδες, όπως όλοι πίστευαν μέχρι τώρα, ούτε έφτασαν πριν από λίγες χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα, μπορεί να μην ανήκαν, καν, στην κατηγορία του Χόμο Σάπιενς. Οπως δείχνει επιφανειακή έρευνα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, στην Κρήτη πρώτοι ίσως και να έφτασαν άνθρωποι της κατηγορίας Χόμο Χαϊντελμπεργκένσις (του Ανθρώπου της Χαϊδελβέργης, που αποτελούσε ένα σκαλοπάτι ανάμεσα στον Χόμο Ερέκτους και στον Χόμο Σάπιενς). Ηρθαν από τη Λιβύη, επομένως χρησιμοποίησαν πλοίο και μάλιστα ανοιχτής θαλάσσης, γύρω στα 130.000 χρόνια πριν.
Τα ευρήματα του Κέρτις Ράνελς, καθηγητή αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, της αρχαιολόγου Ελένης Παναγοπούλου, του Τόμας Στράσερ και των συνεργατών τους είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Επιφανειακή έρευνα στην περιοχή από τον Πλακιά έως τον Αγιο Παύλο (συμπεριλαμβανομένης και της Πρέβελης) έδειξε πως σε τουλάχιστον οκτώ θέσεις υπήρχαν εγκαταστάσεις που ανάγονται τουλάχιστον στο 130.000 π.Χ.
Αψευδείς μάρτυρες είναι τα ίδια τα αντικείμενα που εντοπίσθηκαν και είναι λίθινα εργαλεία: μικρά τσεκούρια, εργαλεία κοπής και ξέστρα που χρονολογήθηκαν στην Κατώτερη Παλαιολιθική Εποχή. Θα μελετηθούν σε συνδυασμό με παλαιολιθικά ευρήματα στη νήσο Γαύδο, τα οποία αποκτούν τώρα ακόμα μεγαλύτερη σημασία.
Περίπου δύο χιλιάδες αντικείμενα εντοπίσθηκαν στην Κρήτη και τα 300 από αυτά μπροστά ή κοντά σε σπήλαια και σε πηγές νερού. Μερικά βρέθηκαν σε γεωλογικά άνδηρα σε ύψος 92 μέτρων από τη σημερινή επιφάνεια της θαλάσσης, αν και οι επιστήμονες πιστεύουν πως όταν τα σπήλαια κατοικούνταν θα πρέπει να ήταν πολύ κοντά στη θάλασσα. Η χρονολόγηση έγινε και με βάση τα γεωλογικά δεδομένα σε πέντε από τις 28 συνολικά θέσεις και έδωσε ως όριο το 130.000 π.Χ. και πίσω. Δηλαδή, κάποια μπορεί να είναι και παλαιότερα. Πάντως δεν έχουν εντοπιστεί ακόμη σκελετικά κατάλοιπα που θα καθόριζαν τις εξελίξεις.
Μέχρι τώρα η πρώτη βεβαιωμένη περίπτωση ναυσιπλοΐας ήταν πριν από 60.000 χρόνια ανάμεσα σε Ταϊλάνδη και Αυστραλία. Επίσης, ανατρέπει στερεότυπα σύμφωνα με τα οποία οι άνθρωποι που πέρασαν από την Αφρική στην Ευρώπη το έκαναν μέσω Γιβραλτάρ. 
Πηγή: Εφημερίδα  ΕΘΝΟΣ




Cro Magnon 





Homo sapiens

Homo Habilis 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Homo ahabilis



ILLUSTRATION: Artist's rendition of Homo Floresiensis












Homo Floresiensis




 

 

 Homo heidelbergensis


Homo Erectus discovered fire

Homo Erectus





Neanderthals







ergaster.jpg


Homo ergaster



Δευτέρα 18 Ιανουαρίου 2010

Tο μακιγιάζ του Nεάντερταλ


Kοχύλια 50.000 ετών διαπιστώθηκε ότι χρησίμευαν για την παρασκευή ενός είδους βαφής. Πολλά από τα όστρακα βρέθηκαν σκαλισμένα και ίσως χρησιμοποιούνταν ως κοσμήματα

Κι όμως, οι Nεάντερταλ δεν ήταν... χαζοί, παρά τα όσα πίστευε μέχρι σήμερα η επιστημονική κοινότητα.H ανακάλυψη Bρετανών επιστημόνων ότι οι Nεάντερταλ της Iσπανίας χρησιμοποιούσαν ένα είδος μακιγιάζ για το σώμα δείχνει ότι πολλές χιλιετίες πριν έρθουν σε επαφή με τον σύγχρονο άνθρωπο, είχαν άποψη για τον συμβολισμό, την αισθητική και τις τελετουργίες. Tο αντικείμενο της τελευταίας μελέτης ήταν μια σειρά από κοχύλια 50.000 ετών από την Iσπανία, τα οποία διαπιστώθηκε ότι χρησίμευαν ως δοχεία για την ανάμειξη των διάφορων υλικών για την παρασκευή ενός είδους βαφής.

Xιλιετίες πριν έρθουν σε επαφή με τον σύγχρονο άνθρωπο είχαν άποψη για τον συμβολισμό, την αισθητική και τις τελετουργίες


Χιλιετίες πριν έρθουν σε επαφή με τον σύγχρονο άνθρωπο είχαν άποψη 
για τον συμβολισμό, την αισθητική και τις τελετουργίες 



Eνα από τα κοχύλια ηλικίας 50.000 ετών που μπήκαν στο μικροσκόπιο των επιστημόνων. Oπως αποδείχθηκε, μέσα σε αυτά οι Nεάντερταλ παρασκεύαζαν ένα είδος βαφής σώματος!
Eνα από τα κοχύλια ηλικίας 50.000 ετών που μπήκαν στο μικροσκόπιο των επιστημόνων. 
Oπως αποδείχθηκε, μέσα σε αυτά οι Nεάντερταλ παρασκεύαζαν ένα είδος βαφής σώματος!
Χρωστικές
Mέσα σε αυτά βρέθηκαν ίχνη χρωστικών και, πιο συγκεκριμένα, σβώλοι μιας κίτρινης χρωστικής, η οποία πιθανολογείται ότι αποτελούσε τη βάση του μακιγιάζ, καθώς και ένα μείγμα κόκκινης σκόνης με κόκκους ενός μαύρου γυαλιστερού υλικού.

Σύμφωνα μάλιστα με τον καθηγητή του πανεπιστημίου του Mπρίστολ, δρ Zουάου Zιλάο, ο οποίος δημοσίευσε τα ευρήματα της ομάδας του στην αμερικανική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», τα κοχύλια χρονολογούνται περίπου 10.000 χρόνια πριν από την περίοδο εκείνη της Aνω Παλαιολιθικής εποχής, κατά την οποία συνυπήρξαν στη «γηραιά ήπειρο» οι Nεάντερταλ με τους σύγχρονους ανθρώπους.
Eκτός από τα ίχνη χρωστικής που υποδεικνύουν ένα πρωτόγονο είδος βαφής για το σώμα ή και το πρόσωπο, την άποψη ότι τα... χαμένα μας ξαδέλφια αντιλαμβάνονταν ζητήματα αισθητικής ενισχύει η θεωρία ότι τα ίδια τα κοχύλια, πολλά εκ των οποίων βρέθηκαν με σκαλισμένη την επιφάνειά τους, τα φορούσαν και ως κοσμήματα.
Ευρήματα
Σημειώνεται ότι και στο παρελθόν οι επιστήμονες είχαν ανακαλύψει ανάλογα ευρήματα, όπως οι μικρές ράβδοι που βρέθηκαν στην Aφρική και που περιείχαν μαγγάνιο, το οποίο πιθανότατα χρησίμευε ως υλικό για την παρασκευή βαφής σώματος.

Ωστόσο, τα ισπανικά κοχύλια αποτελούν «τις πρώτες ασφαλείς ενδείξεις σχετικά με τη χρήση καλλυντικών», όπως δήλωσε στο BBC ο Zιλάο επισημαίνοντας ότι «ο κόσμος θα πρέπει να θάψει μία και καλή την άποψη ότι οι Nεάντερταλ ήταν χαζοί» και ότι είχαν ικανότητες συμβολικής σκέψης, κάτι που μέχρι σήμερα θεωρούνταν αποκλειστικό προνόμιο του σύγχρονου ανθρώπου.

Προϊστορική βάρκα στον βυθό: Το πρώτο στα Βαλκάνια πλοιάριο μονόξυλου τύπου βρέθηκε κοντά στις όχθες της λίμνης

Το πρώτο ξύλινο προϊστορικό πλοιάριο στα Βαλκάνια ανακαλύφθηκε στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας, επιβεβαιώνοντας ακόμη μία φορά ότι η περιοχή των λιμνών των Πρεσπών κρύβει πολλά και ενδιαφέροντα ευρήματα που, όταν έλθουν στο φως, θα εμπλουτίσουν τον αρχαιολογικό χάρτη της περιοχής με επιπλέον προϊστορικά μνημεία. Το πλοιάριο (βάρκα) του μονόξυλου τύπου βρέθηκε από τον επίκουρο καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Κορυτσάς Πετρίκα Λέρα στη θέση Γκόριτσε ε Βόγκελ, βόρεια της Κορυτσάς, στις ΒΔ όχθες της Πρέσπας και δημοσιεύεται το περιοδικό ΕΝΑΛΙΑ του Ινστιτούτου Εναέριων Αρχαιολογικών Ερευνών. Εντοπίστηκε καταβυθισμένο όχι πολύ μακριά από την όχθη της λίμνης, στον χώρο όπου 40 χρόνια νωρίτερα είχε διαπιστωθεί η παρουσία λιμναίου οικισμού της Μέσης Εποχής του Χαλκού (αρχές 2ης χιλιετίας π.Χ.). Παρόλο που το πλοιάριο δεν σώζεται σε όλο το μήκος του (μήκος: 3,5μ., πλάτος: 55εκ. και ύψος: 15εκ.), τα μορφολογικά και τεχνοτροπικά στοιχεία του είναι αρκετά σαφή και οι ειδικοί μπορούν να το συμπληρώσουν με ευκολία.

Το προϊστορικό πλοιάριο μετά την αποκάλυψή του στις ΒΔ όχθες της Πρέσπας
Το προϊστορικό πλοιάριο μετά την αποκάλυψή του στις ΒΔ όχθες της Πρέσπας
 
Το πλοιάριο αυτό αποκτά ιδιαίτερη αρχαιολογική αξία, καθώς είναι το πρώτο που αποκαλύπτεται αυτού του τύπου σε ολόκληρο τον βαλκανικό χώρο. Η ανακάλυψή του παρέχει μία σαφή εικόνα για τον τρόπο κατασκευής, το μέγεθος και τη χωρητικότητα ενός πλωτού μέσου, το οποίο χρησιμοποιείται από τις τοπικές πληθυσμιακές ομάδες για να ικανοποιήσει τις καθημερινές ανάγκες μεταφοράς και αλιείας. Η αρκετά καλή κατάσταση στην οποία σώζεται, χάρη στις περιβαλλοντικές συνθήκες της λίμνης, επιτρέπει σε μεγάλο βαθμό την αποκατάσταση των περισσότερων τεχνικών λεπτομερειών και το καθιστά πρωτοπόρο στην έρευνα για τον τρόπο ζωής των πληθυσμών που αναπτύχθηκαν κατά την Προϊστορική Περίοδο σε λιμναία περιβάλλοντα.
Σχετικά με την ηλικία αυτού του πλοιαρίου, η Μέση Εποχή του Χαλκού (πρώτοι αιώνες 2ης χιλιετίας π.Χ.) είναι η περίοδος στην οποία μπορεί να ενταχθεί χρονολογικά, αφού το υλικό που προέρχεται από τον λιμναίο οικισμό δεν είναι ούτε πρωιμότερο, ούτε υστερότερο της Μέσης Εποχής του Χαλκού. Με τη διαδικασία της συντήρησης, αποκατάστασης αλλά και της δενδροχρονολόγησης θα προσδιοριστεί με ακρίβεια η χρονολογική και αρχαιολογική του αξία.
Στο ίδιο σημείο, στο οποίο αποκαλύφθηκε το πλοιάριο αυτό, αξίζει να σημειωθεί, με αρκετή βέβαια επιφυλακτικότητα, ότι εντοπίστηκαν και ίχνη δεύτερου, γεγονός που, αν επιβεβαιωθεί, θα προσθέσει νέες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του τοπικού πολιτισμού, που είχε ως επίκεντρο τη λίμνη της Μεγάλης Πρέσπας αλλά και όλης της περιοχής των βαλκανικών λιμνών, που απλώνεται από τη συνοριακή γραμμή ανάμεσα στην Ελλάδα, την Αλβανία και την ΠΓΔΜ. Ο αριθμός των προϊστορικών θέσεων που έχουν αποκαλυφθεί στη ζώνη της Μεγάλης Πρέσπας τα τελευταία είκοσι χρόνια ξεπερνά τις 74, γεγονός που καθιστά την περιοχή ως μία από τις πλουσιότερες περιοχές της ΝΑ Ευρώπης

Τρίτη 12 Ιανουαρίου 2010

Ο αρχιτέκτονας που άλλαξε την Ελλάδα


Ο Σάξονας  αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλερ  αγόρασε  τον λόφο  όπου βρίσκεται το  Παναθηναϊκό Στάδιο  και πραγματοποίησε τις  ανασκαφές,  γεγονός  που έγινε  αφορμή να  γνωριστεί  με τον  βασιλιά  Γεώργιο Α΄  και να πάρει  την πρώτη  ανάθεσηένα μνημείο  για την  εθνική  ανεξαρτησία που δεν  υλοποιήθηκε   ποτέ

Σφράγισε την αρχιτεκτονική της Αθήνας και της Ελλάδας, υπογράφοντας 500 κτίρια. Απολύθηκε επειδή κατήγγειλε σκάνδαλα και χρεοκόπησε. Ο Ερνέστος Τσίλερ, ο αρχιτέκτονας πίσω από το Προεδρικό Μέγαρο, το Εθνικό Θέατρο και το Δημαρχείο της Σύρου, αποκαλύπτεται στην Εθνική Πινακοθήκη Είναι ο αρχιτέκτονας που έφερε πρώτος στην Ελλάδα τον τεχνητό εξαερισμό και την κεντρική θέρμανση. Εκείνος που αντικατέστησε τα παντζούρια με ρολά στα μαγαζιά της Αθήνας και κόσμησε τα κτίρια του με χυτοσιδηρά κιγκλιδώματα με σχέδια εμπνευσμένα από τη μυθολογία. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε σιδηρά υποστυλώματα στην οικοδομή. Και ο πρώτος ανασκαφέας της Τροίας.
Δεν είναι άλλος από τον Σάξονα Ερνέστο Τσίλερ. Τον αρχιτέκτονα που κατάφερε να αλλάξει το πρόσωπο της Αθήνας και της Ελλάδας, που τις σφράγισε με εντυπωσιακά κτίρια και αναδείχθηκε σε «ποιητή της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής». Τον δημιουργό που ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία 24 ετών για να επιβλέψει την ανέγερση της Ακαδημίας (σε σχέδια του Δανού εργοδότη του Θεόφιλου Χάνσεν), κατάφερε γρήγορα να μπει στα αθηναϊκά σαλόνια, να γίνει ο αγαπημένος αρχιτέκτονας της αστικής τάξης και να συγκρουστεί με τα μεγαλοσυμφέροντα της εποχής.
Μια έκθεση - αφιέρωμα που προγραμματίζει για τον Μάρτιο η Εθνική Πινακοθήκη «μιλάει» όχι μόνον για τα κτίρια που χάρισαν φήμη και υστεροφημία στον Τσίλερ, αλλά και για τις πτυχές της ζωής και του έργου του που έχουν μείνει στη σκιά.
Η Εθνική Πινακοθήκη απέκτησε ένα πολύ μεγάλο μέρος του αρχείου του το 1961 επί διεύθυνσης Μαρίνου Καλλιγά προς 200.000 δρχ.- τιμή συμφέρουσα, όπως επισημαίνει η επιμελήτρια της έκθεσης, δρ. Μαριλένα Κασιμάτη, δεδομένου πως τόσο κόστιζε εκείνη την εποχή κι ένα γλυπτό του Χρήστου Καπράλου.
Στις αίθουσες της Εθνικής Πινακοθήκης θα βρουν θέση η πλατεία Κοτζιά με το κτίριο Μελά και η Πανεπιστημίου με το Ιλίου Μέλαθρον και κτίρια σε Αθήνα, Πύργο, Αίγιο... Οι προσόψεις των κτιρίων σε φυσικό σχεδόν μέγεθος θα συστήνουν το έργο και από τις «ανοιχτές» πόρτες τους οι επισκέπτες θα ανακαλύπτουν στην πίσω όψη υπό χαμηλότερο φωτισμό τα πρωτότυπα σχέδια του Τσίλερ βάσει του σχεδιασμού που υπογράφει ο αρχιτέκτονας Βασίλης Κολώνας. Στον κάτω όροφο μια αστική πλατεία με τις παρόδους της θα αναστήσει πλήθος ιδιωτικών και δημόσιων κτιρίων με την υπογραφή του.
Για ποιο λόγο όμως κατάφερε ο Ερνέστος Τσίλερ να γίνει τόσο αγαπητός ώστε να σφραγίσει το αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι της Ελλάδας;
«Διότι η νεοκλασική αρχιτεκτονική έχει ήδη καθιερωθεί στην Αθήνα από τους Βαυαρούς αρχιτέκτονες και είχε γίνει αποδεκτή από τους Έλληνες», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη- Πλάκα. «Με τα σχέδια του Τσίλερ πλέον οι Αθηναίοι θαμπώνονται. Είναι φίνα. Ενσωματώνουν στοιχεία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής με βυζαντινά και παλλαδιανά- με τον τρόπο δηλαδή που οι αναγεννησιακοί είχαν αφομοιώσει και αναδείξει την αρχαιότητα. Η αρχιτεκτονική του θα αναδειχθεί φωτοτροπική, θα συνομιλήσει με το φως της Ελλάδας. Το αποτέλεσμα είναι να καθιερώσει ένα στυλ εκλεκτικό και ευχάριστο, εξελληνισμένο, πιο προχωρημένο από εκείνο της εποχής του και σαφώς όχι τόσο αυστηρό».
Πρωταγωνιστές όμως δεν θα είναι τα γνωστά- άγνωστα κτίρια με την υπογραφή του Τσίλερ, ανάμεσά τους δημαρχεία, θέατρα, αγορές, επαύλεις, ανάκτορα, αρχαιολογικές σχολές. Θα δούμε και σχέδια για κτίρια που δεν υλοποιήθηκαν- όπως τα ανάκτορα του Τατοΐου. Ιδέες που δεν έγιναν πραγματικότητα- όπως η μετατροπή του Λυκαβηττού σε αστικό θέρετρο με πεύκα. Μελέτες για τον φωτισμό του Παρθενώνα, όπου ο Τσίλερ έχει απεικονίσει ακόμη και το άγαλμα της Αθηνάς Παλλάδος. Έργα του που σήμερα δεν υπάρχουν, όπως το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας, που κατεδαφίστηκε το 1939 αφού χρησιμοποιήθηκε επί σειρά ετών ως κατάλυμα προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Στα 450 εκθέματα περιλαμβάνονται σπάνιες φωτογραφίες που δείχνουν την Ακαδημία ως εργοτάξιο, τότε που ο νεαρός αρχιτέκτονας επέβλεπε την ανέγερσή της. Κι ακόμη επιστολές και κείμενα, όπως και μια μικρή αυτοβιογραφία του.

Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ